„Ofiary były całkowicie zaskoczone śmiercią”

Kwietniowe spotkanie w Galerii Historii Miasta poświęcone było zbrodni katyńskiej i przypomniało o jej 81. rocznicy. Do Jastrzębia przybył dr Ryszard Mozgol, naczelnik Biura Edukacji Narodowej Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach.

W kwietniu 1940 roku 14,5 tysiąca polskich jeńców wojennych zostało wymordowanych przez Sowietów. Jak podaje Instytut Pamięci Narodowej, decyzja Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 roku o likwidacji polskich jeńców wojennych bez wzywania aresztowanych, bez przedstawiania im zarzutów, decyzji o zakończeniu śledztwa ani aktu oskarżenia, do dziś budzi przerażenie. Już 3 kwietnia 1940 roku rozpoczęła się likwidacja obozu w Kozielsku. Wszystkich zgromadzonych w nim jeńców zabito w katyńskim lesie. Przez kolejne sześć tygodni kolejni polscy oficerowie byli wywożeni z obozów i rozstrzeliwani: żołnierze ze Starobielska – w Charkowie, a policjanci z Ostaszkowa – w Kalininie. Kolejnych mordów NKWD dokonało w Chersoniu, Charkowie, Kijowie i Mińsku.

- Ofiary, czyli polscy oficerowie i policjanci, były całkowicie zaskoczone śmiercią. To była zaplanowana akcja wymordowania jeńców wojennych. Ogromna większość z nich została zamordowana zanim dotarła na miejsce pochówku. Mord dokonywał się w pomieszczeniu. Tam sprawdzano tożsamość i po upewnieniu się, że jest to właściwa osoba, była wyprowadzana do kolejnego pomieszczenia, gdzie następowała szybka egzekucja. Kat nie był widoczny dla ofiary i precyzyjnym strzałem w tył potylicy odbierał życie. Cała zbrodnicza procedura trwała minutę - relacjonował historyk.

Zbrodnia na polskich oficerach i policjantach, której symbolem stał się Katyń, przez dziesięciolecia okryta była zmową milczenia. W czasach PRL nie można było badać tego wydarzenia historycznego ani nawet o nim głośno mówić. Po upadku komunizmu i częściowym wydaniu przez Rosję dokumentów na ten temat zaczęto przywracać pamięć polskim ofiarom II wojny światowej wymordowanym przez Sowietów.